,,4 ოქტომბერს ვნახე, კობახიძის მასწავლებლები, როგორ მიდიოდნენ რუსთაველის აქციაზე“ – სიმონ ჯანაშია

,,ვერ წარმომიდგენია ქართველი, რომელიც იტყვის, რომ სუსტის მიმართ თანაგრძნობა არ მაქვს“, – ამბობს სიმონ ჯანაშია. განათლების ექსპერტი, „თავისუფლების მოედნის“ წევრი.

ის „ბათუმელებთან“ აფასებს „ოცნების“ პრემიერ-მინისტრის, ირაკლი კობახიძის განცხადებას იმის თაობაზე, რომ იქნება „ნული თანაგრძნობა“ იმ ადამიანების მიმართ, ვინც რუსთაველის გამზირზე 300 დღეზე მეტია ამ ქვეყნის ევროპული მომავლისთვის იბრძვის.

• ბატონო სიმონ, რას ამბობს ამით ირაკლი კობახიძე, როცა საუბრობს ნულოვან თანაგრძნობაზე ამ ქვეყნის მოქალაქეების მიმართ, რას ნიშნავს ეს?

რამდენიმე რამეზე ვფიქრობდი. ერთი ის, რომ ეს ადამიანი თითქოს არ არის ქართული კულტურის ნაწილი, თითქოს არ არის აღზრდილი ქართველებისთვის დამახასიათებელი ფასეულობებით. ვერ წარმომიდგენია ქართველი, რომელიც იტყვის, რომ სუსტის მიმართ თანაგრძნობა არ მაქვს.

თვითონ ხომ თვლის, რომ ეს ხალხი „რაღაც უმცირესობაა“, ხომ ასე წარმოუდგენს საზოგადოებას. მაგრამ საზოგადოებას რომ ეტყვის, თანაგრძნობა არ უნდა ჰქონდეთ ამ ხალხის მიმართ, იმას ვერ ხვდება, რომ ეს პირიქით იმოქმედებს საზოგადოებაზე?

მეორე არის ის, რომ რეალურად სუსტია თვითონ და იმიტომ საუბრობს ასე.

ჯერ დეკემბერში თუ იანვარში ამბობდა, რომ ახალ წლამდე და მერე აღარ იდგებიან რუსთაველზე, მერე ამბობდა 20 იანვარი და აღარ იქნებიან, ახლა ისევ თავიდან იწყებს ამაზე საუბარს.

მან მშვენივრად იცის, ვინ დგას იქ. თუმცა ისე უნდა გამოიყვანოს თითქოს ვიღაც უცხო ქვეყნის დაქირავებული, სულელი ხალხია, რაღაც მოძალადე, რადიკალი და ასე შემდეგ.

მე, მაგალითად, 4 ოქტომბერს ვნახე, როგორ მიდიოდნენ რუსთაველის აქციაზე კობახიძის მასწავლებლები. ანუ ის ხალხი, ვინც მას ასწავლიდა სკოლაში. თითქმის ყოველდღე ვხედავ მის თანაკლასელებს, სკოლელებს, ოჯახის ახლობლებს და ასე შემდეგ.

აი, ასე რომ ლაპარაკობს ადამიანი, რა თანამდებობაც არ უნდა ჰქონდეს, ეს ნიშნავს იმას, რომ რაღაც ან სოციალური პრობლემა აქვს, ან ფსიქიკური პრობლემა აქვს. ან ფსიქოლოგიურად არ არის მზად იმ თანამდებობისთვის, რომელზეც დანიშნეს და ეს თავში ავარდნილი ძალაუფლება ალაპარაკებს ასეთ რაღაცებს. და ეს უკვე საშიშია.

მე, პირადად, განვიცდი თუ არა იმას, აქვს თუ არა ჩემს მიმართ ირაკლი კობახიძეს თანაგრძნობა – არა. ეს საერთოდ არ მაინტერესებს. მე ის მაინტერესებს, რომ პრემიერ-მინისტრი ასრულებდეს კანონს. კანონის და კონსტიტუციის მიხედვით, ჩვენ ჯერ კიდევ არ დაგვიკარგავს უფლება, რომ გვქონდეს უფლებები და თავისუფლებები.

მაგალითად, ჩვენ გვაქვს უფლება, გამოვხატოთ პროტესტი ნებისმიერი რაღაცის წინააღმდეგ და მათ შორის, უსამართლო რეჟიმის წინააღმდეგ. ის თანაგვიგრძნობს ამ პროტესტში თუ არა,  საერთოდ არ მაინტერესებს.

სახელმწიფოც იმისთვის არსებობს, რომ ხალხი ერთმანეთს კი არ დაერიოს, როცა მეორე მხარეს რაღაც არ მოსწონს, არამედ არსებობდეს წესები. არჩევნებიც ამისთვის უნდა არსებობდეს. და თუ არჩევნებს გააუქმებ, სასამართლოს გააუქმებ, პროკურატურას გააუქმებ და ასე შემდეგ, მაშინ შეიძლება ვიღაცებმა იფიქრონ, რომ ერთადერთი იმაზე ვართ დამოკიდებული, ექნება რეჟიმს ჩვენს მიმართ თანაგრძნობა თუ არ ექნება.

ფეოდალურ სამყაროში ხომ არ ვცხოვრობთ, სადაც თუ ბატონს ჩვენ მიმართ თანაგრძნობა აქვს, არ გვშოლტავს და თუ არა აქვს, მაშინ შეიძლება გაგვყიდოს ან დილეგში ჩაგვსვას.

• სტალინური რეპრესიების დროსაც ხომ იგივე პოლიტიკა ჰქონდა რეჟიმს მათ მიმართ, ვისაც არ მოსწონდა საბჭოთა სისტემა. მაშინაც ყველას ეძახდნენ ხალხის მტერს, აგენტს და უცხო ძალებისგან მართულს, ვინც მიუღებელი იყო რეჟიმისთვის. ასე მოექცნენ ცნობილ პოეტებს, მწერლებს – ყველას, ვინც ამ ქვეყანაში რუსეთის იმპერიის წინააღმდეგ იბრძოდა. როგორ ფიქრობთ, კობახიძის ენით ახლაც რუსული რეჟიმი გველაპარაკება?

როცა ვამბობდი, რომ თითქოს უცხო კულტურა გველაპარაკება და ეს არ არის ქართული კულტურა, როცა კობახიძეს უსმენ, ამასაც ვგულისხმობდი.

მახსოვს, პირველად როდესაც მოვხვდით მოსკოვში, მე და ჩემი და ალბათ 10-11 წლისები ვიყავით და პირველი შთაბეჭდილება, რაც მქონდა მოსკოვზე, იყო ის, რომ ჩვენ თვალწინ მოხუც ქალს დაეყარა ხურდები მეტროს შესასვლელში. ჩვენ დავიხარეთ დასახმარებლად და საყვედური მივიღეთ მისგან: „უცხო ადამიანის ფულს როგორ იღებთო?“ მას ვერ წარმოედგინა, რომ ჩვენ თანაგრძნობა შეიძლება გვქონოდა მისდამი და დავხმარებოდით.

ამ კულტურისთვის შეიძლება გაუგებარია, რომ შეიძლება ადამიანი დააპატიმრონ და მე მის გამო დავდგე ქუჩაში. ის უცნობი ადამიანი რატომ შეიძლება გიყვარდეს, ხომ? უცნობი ადამიანისთვის სოლიდარობა სად გაგიგია? ამიტომ არის უცნაური, როცა ასეთ რაღაცას ისმენ საქართველოს პირველი პირისგან, რომ როგორ შეიძლება ეს ხალხი რაღაც იდეის გამო იდგნენ და არა ფულის გამო? სინამდვილეში, ის ვერ ხვდება, რომ იმ ხალხს, უმრავლესობას, სინამდვილეში აქვს სიმპათია იმ ხალხის მიმართ, ვინც თავის აზრს თამამად გამოხატავს და მათ ნაცვლადაც გამოხატავს. მათი სახელითაც გამოხატავს და მათი თანამოქალაქეების დასაცავადაც გამოხატავს.

მშვენივრად იცის, რომ მის პირისპირ ვიღაც აგენტურა, ვიღაც უცხო ქვეყნის დაქირავებული ხალხი კი არ დგას, არამედ დგას საზოგადოების საუკეთესო ნაწილი, მათ შორის ის ხალხი, რომელიც მას პირადად იცნობს.

კობახიძის ენით საუბარი, ზოგადად, დამახასიათებელია ნებისმიერი ავტორიტარული რეჟიმისთვის, იქნება ეს ჩინეთი, რუსეთი, საქართველო, კამბოჯა თუ სამხრეთ ამერიკის რომელიღაცა დიქტატურები. ნებისმიერმა დიქტატორმა, იმისთვის, რომ შეინარჩუნოს ძალაუფლება, უნდა გამოიგონოს მტერი, რომლისგანაც „დაიცავს“ საკუთარ სამწყსოს ან თანამოქალაქეებს.

ეს მტერი უნდა იყოს, როგორც შინამტერი, ისე უნდა იყოს გარემტერი და ამ გამოგონილ მტერთან ბრძოლაში უნდა სცადოს ხალხის კონსოლიდირება. მაგრამ ჩვენთან მაგას ვერ ახერხებს, იმიტომ, რომ ვერ დააჯერეს საკუთარ მომხრეებსაც კი, რომ მაგალითად, ის პატიმრები, რომლებიც ციხეში სხედან, ნამდვილად დამნაშავეები არიან.

ვერ მუშაობს მათი პროპაგანდა, რომ ეს ხალხი უცხო ქვეყნის აგენტები არიან, როდესაც ივანიშვილი მთელი ცხოვრება რუსეთში ცხოვრობდა. ან მათი მთავარი პროპაგანდისტი ირაკლი რუხაძე საერთოდ ამერიკის მოქალაქეა. ანუ ჩვენ რანაირად ვართ უცხო ქვეყნის აგენტები?

ვერ დააჯერებ სკოლის დირექტორს, რომ მე უცხო ქვეყნის აგენტი ვარ, რადგან მასთან ვმუშაობდი, რაღაცაში ვეხმარებოდი, რომ მეტი გამოცდილება მიეღო.

• არც საფრანგეთის მოქალაქეობაზე უთქვამს უარი ივანიშვილს, როგორც ვიცი.

არ უთქვამს. და ეს უცხო ქვეყნის მოქალაქეები ჩვენ გვეუბნებიან, რომ ჩვენ ვართ თურმე უცხო ქვეყნის აგენტები.

• ივანიშვილის რეჟიმი ცდილობს, კრიმინალად გამოაცხადო სამშობლოს დაცვა, რამდენად მიღწევადია ეს?

შეუძლებელია, რომ მათ დაარწმუნონ საკუთარი მომხრეებიც კი ამაში. საკუთარი თვალით ხედავს ადამიანი, რამდენი კაცი დგას რუსთაველზე რეალურად. საკუთარი თვალით ნახა ივანიშვილმა, როგორ ემზადებოდა ხალხი 4 ოქტომბრისთვის, რომ მისულიყო და გაეპროტესტებინა. ამიტომაც ებმებოდა ენა ინტერვიუს დროს და ვერ აყალიბებდა საკუთარ აზრს.

ამაზე ნერვიულობს მაგალითად მიხეილ ყაველაშვილიც, რომელიც ეუბნება ჟურნალისტს, რატომ არ მაღიარებ პრეზიდენტად. ანუ თქვი, რომ მე ვარ ნამდვილად პრეზიდენტიო. როცა ძალაუფლება არ გაქვს, მაშინ ცდილობ ძალაუფლების პერფორმანსი ჩაატარო.

• რეალურად, ძალაუფლებას ხალხი აძლევს ხელისუფლებას, ხომ? ამას ვერ ჰპატიობს „ქართული ოცნება” ხალხს, რომ მას არ მისცა ძალაუფლება, არ აღიარა ხელისუფლებამ მისი რუსული პოლიტიკის გამო?

თანამედროვე სამყაროში ძალაუფლება არ მოდის ღვთიური წარმომავლობისგან, როგორც ეს იყო ფეოდალურ სამყაროში, მაგალითად. ეს ხალხი არ არის ღმერთის ხელდასხმული ამ თანამდებობაზე. ერთადერთი წყარო ძალაუფლების დღევანდელი სისტემაში არის ხალხი და როცა ხალხის მხარდაჭერას ვერ იღებ, მერე ხარ ისტერიკაში და იწყებ იმის მტკიცებას, რომ ყველა შენ გარშემო არის მოღალატე, ყველას უნდა ებრძოლო, რომ თურმე საერთოდ არ არიან ესენი ადამიანები და ასე შემდეგ. როგორც კალაძემ თქვა ხომ, არ არიან ესენი ქალებიო – აქციის მონაწილეებზე.

ეს მეთოდია, რომ შენი მოწინააღმდეგე არ მიიჩნიო ადამიანად, რომ მას თითქოს არ აქვს ღირსება, ამიტომ შეგიძლია დააპატიმრო, სამსახურიდან გააგდო, ქუჩაში სცემო, ფიზიკურად  გაუსწორდე და ასე შემდეგ. ან მოუწოდო, რომ წავიდეს ამ ქვეყნიდან, იმიტომ, რომ ხელს გიშლის, ძალაუფლების შენარჩუნებაში.

მათ იციან, რომ თუ ვერ მიიღებენ ლეგიტიმაციას ხალხისგან, თუ საერთაშორისო ლეგიტიმაციას ვერ მიიღებენ, ვერასდროს დარჩებიან ხელისუფლებაში და ეს აღელვებთ.

როცა ხელისუფლება ამბობს, რომ არანაირად არ თანაუგრძნობს მოქალაქეს, თუნდაც იმაში, რომ უსამართლოდ აკრიტიკებდეს მას, ასეთ შემთხვევაში, ის საერთოდ უარს ამბობს იმაზე, რომ მას ერქვას ხელისუფლება.

ანუ ის ხელისუფლება კი არ არის, არამედ ვიღაც ჯიბგირი, რომელიც საკუთარი კუნთებით საზღვრავს, ვინ არის მისი სწორი და ვინ არა.

ამ ქვეყანაში თითოეულ მოქალაქეს აქვს ღირებულება და განსაკუთრებით თამამ მოქალაქეს, ვისაც უნდა, რომ მომავალი შეცვალოს და არა რაღაც ფული მოიპაროს, რაღაც დემაგოგიას ეწეოდეს ყოველდღე. მაგალითად, ექიმი ვაჟა გაფრინდაშვილი რომ დგას რუსთაველზე და თავის მნიშვნელოვან დროს ხარჯავს იმისთვის, რომ ეს ქვეყანა დააბრუნოს ნორმალურ გზაზე, ამას ეუბნება კობახიძე, რომ მე საერთოდ არანაირი ემპათია არ მაქვს შენს მიმართო?

რამდენი ადამიანი ჰყავს ვაჟას გადარჩენილი. ცხინვალშიც ჩავიდა, რომ ადამიანები იქიდან გამოეყვანა და რანაირად შეიძლება ამ ადამიანზე თქვა, რომ ის არ არის ღირებული.

როცა ასეთი ენით ლაპარაკობს პრემიერ-მინისტრი, ეს ნიშნავს, რომ მოუწოდებს სხვებს, თავის ქვეშევრდომებს, რომ გაუსწორდით ამ ადამიანებს, გაძლევთ სანქციას.

როცა მე, ვერის ბაღთან, ქიქოძის გამზირზე, ვიღაც ფიზიკურად დამესხა თავს, ვნახე, რომ ეს თავდამსხმელი ჩემ მეგობართან მუშაობს ერთ-ერთ გამგეობაში. ქმნიან მტრულ გარემოს, რომ არავის ენდო.

• ასეთი მტრული გარემოს შექმნაც ხომ რუსულ და საბჭოთა რეჟიმებს ახასიათებდათ?

ხელისუფლების სტრატეგია არის, რომ მუდმივად შექმნას კრიზისი და კრიზისი უნდა იყოს მრავალფეროვანი, რომ არა ქვეყნის განვითარებაზე, არამედ თავის დაცვაზე იყო კონცენტრირებული.

• სულ ვსაუბრობდით იმაზე, რომ ვერ გაზრდი წესიერ, პასუხისმგებლიან საზოგადოებას, თუ ადამიანს ბავშვობიდან არ ასწავლი ემპათიას, სხვის თანადგომას. ახლა ვხედავთ, რომ კობახიძე ამ ყველაფრის საპირისპიროს აჩვენებს ხალხს. ნული მგრძნობელობა მათ მიმართ, ვინც შენთვის მიუღებელია. ეს ძალიან ცუდი მაგალითია?

ეს რიტორიკა მახსენებს სკოლის მჩაგვრელებს. ბულერებს, რომლებიც ცდილობენ საკუთარი თავი დაიმკვიდრონ სხვისი დაჩაგვრით. როცა გრძნობენ, რომ თავად არიან სუსტები, არარაობები, მაგრამ ცდილობენ სხვისი თანდასწრებით გცემონ, დაგამცირონ, ცდილობენ მათზე სუსტს გაუსწორდნენ სხვის დასანახად.

ასეთ რამეს ყოველთვის აკეთებს ადამიანი, რომელსაც ჰგონია, რომ ეს მოუტანს მას დიდებას და სახელს. სინამდვილეში, ეს ადამიანები როცა სკოლას დაამთავრებენ, ნახავ, რომ 20 წლის შემდეგაც არარაობები არიან. ვერასდროს იმკვიდრებენ საკუთარ ადგილს საზოგადოებაში.

იმიტომ, რომ ვერასდროს ლახავენ ფსიქოლოგიურად იმ პრობლემას, რომ საკუთარი თავის დამკვიდრებისთვის სხვისი დაჩაგვრა მოუწიათ.

რობესპიერს მიეწერება ასეთი გამოთქმა, რომ ხიშტები სასარგებლოა ძალაუფლების მოპოვებისთვის, მაგრამ ზედ ჯდომა მაინცა და მაინც სასიამოვნო არ არის. ამიტომ ეს უნდა გააცნობიეროს „ოცნებამ“, რომ შეუძლებელია ხიშტებზე დაამყარონ თავიანთი ძალაუფლება, რადგან ეს აუცილებლად მათ წინააღმდეგ იმოქმედებს.