რას შეიძლება ნიშნავდეს გურიის დროშაზე გამოსახული ნიშნები

ზემოხსენებული ფაქტი ჩემი აზრით მნიშვნელოვანი უნდა იყოს გურიის დროშაზე ასახული სიმბოლიკის ახსნასთან დაკავშირებით, კერძოდ საინტერესოა რომაელი მხედართმთავრის ევსტატე პლაკიდას (წმინდა იუსტასი) მოქცევის ისტორია, რომლის მიხედვითაც ნადირობისას ირემს დადევნებულმა ევსტათეს იმავე ირმის რქებში ჯვარზე გაკრული მაცხოვარი გამოესახა, რომელმაც ჰკითხა: – პლაკიდა რატომ მდევნი მე, მე ვისაც შენი გადარჩენა მსურს?

.

რის შემდეგაც ევსტათემ ქრისტე იწამა და ოჯახთან ერთად ქრისტიანად მოინათლა. ამის შემდეგ ერთ-ერთბრძოლაში გამარჯვების აღსანიშნავად იმპერატორმა მხედრთმთავარს ღმერთებისათვის ცხოველების მსხვერპლად შეწირვა დაავალა, რაც ევსთატემ არ გაკეთა. წარმართულ რიტუალზე უარის თქმის გამო იმპერატორის ბრძანებით იგი და მისი ოჯახი ლომებს მიუგდეს დასაგლეჯად, მაგრამ ლომებმა დაგლეჯის ნაცვლად ევსტატეს და მისი ოჯახის წევრებს მიუალერსეს.

.

ასევე გურიაში ირემთან დაკავშირებით არსებობს ერთი საინტერესო თქმულება, რომელიც დვაბზუს წმინდა გიორგის სახელობის ეკელსიას უკავშირდება, ამ ლეგენდის მიხედვით ყველა გიორგობას 6 მაისს ტყიდან გამოდიოდა ირემი და მიდიოდა დვაბზუს ეკლესიაში. წმინდა იუსტასი იგივე დიდმოწამე ესტატე, ძველ ბიზანტიურ და მართლმადიდებლურ ფრესკებზე თითქმის ყველა შემთხვევაში გამოსახული იყო წმინდა გიორგის გვერდით.

.

საქართველოში ევსტათი პლაკიდას ხილვაში ხედავდნენ მირიან მეფის გამოცხადებას, ამიტომ იგი ქართული სასულიერო ხელოვნების მნიშვნელოვანი თემა გახდა. ქართულ საეკლესიო რელიეფურ ქანდაკებაში მრავლადაა ნადირობის სცენები წმ. ევსტათი პლაკიდას იკონოგრაფიული სქემით – ერ მხარეს მხედარი მოზიდული მშვილდისრით ან შუბით ხელში, მეორე მხარეს კი დევნილი ირემი, რქებს შორის მაცხოვრის ან ჯვრის გამოსახულებით. საფარის მონატერში ულამაზესი ფრესკა ევსტატე პლაკიდასი, ასევეა ირემის რქებში გამოსახული მასცხოვრის ფრესკა. ოშკის ტაძრის გარე ფასადზე გამოსახულია ევსტატე პლაკიდას ნადირობის სცენა.

.

შესაბამისად ვახუშტისეულ გურიის დროშაზე ბეთლემის ვარსკვლავთან ერთად ირემის (შველის) გამოსახულება შესაძლებელია უკავშირდებოდეს გურულების მფარველი წმინდანის – ესტატეს მოქცევას. შესაბამისად მესხეთის წილ გურიაში ევსტატე პლაკიდასთან დაკავშირებული სიმბოლიკა და ჰერალდიკაში მისი გამოყენება სრულიად ბუნებრივია.

.

ასევე საინტერესოა ვახუშტისეული იმერეთის დროშაც, რომელზეც ასევე გამოსახულია ირემი, რომლის რქების შუა ჯვარია გამოსახული, რაც იგივე წმინდა ესტატეს მოქცევის სცენას ემთხვევა, რაც ასევე ბუნებრივია, რადგანაც გურია იმერეთის სამეფოს შემადგენელი ნაწილი გახლდათ, შესაბამისად ამ ორი მხარის ვახუშტისეული ჰერალდიკური ნიშნების მსაგავსების განმსაზღვრელი შესაძლებელია ეს ფაქტორებიც გალხდათ.

.

წმინდა იუსტასის მოქცევის სცენა მრავლად გვხვდება კათოლიკურ სამყაროში და იგი არაერთი ევროპელი ფემწერის შთაგონების წყარო გახდა, მათგან საყოველთაოდ ცნობილია დიდი გერმანელი მხატვრის ალბრეხტ დიურერის ნახატი „წმინდა იუსტასი“ და ამავე თემაზე შესრულებული გრავიურა.

.

ჰერალდიკოსების აზრით შველი არ არის ჰერალდიკური ნიშანია და ძველ კლასიკურ ჰერალდიკაში არ გვხვდება, მისი გავრცელება მხოლოდ თანამედროვე მუნიცპალურ გერბებშია შესამჩნევი. რაც შეეხება ირემს ეს ნიშანი მრავლად გვხვდება ევროპულ და ზოგადად ქრიტიანული ქვეყნების ჰერალდიკაში და იგი სულიერი სიმტკიცისა და ბოროტებასთან ბრძოლის ნიშანად მიიჩნევა. მაგალითად გერმანული მოდგმის ხალხების ლეგენდების თანახმად, ირემს შეუძლია გველის გაძევება და ამისათვის მისი სუნიც კი საკმარისი გახლავთ. აქედან გამომდინარე გერმანული ტომებისათვის ირემი გველის ანუ ბოროტების ძლევის სიმბოლო გახლდათ და იგი დასავლეთ ევროპის არაერთი დიდგვაროვანის გერბზეც იყო ასახული. ჰერალდიკოსების აზრით ირემი არაიმდენად ფიზიკური ძალის, არამედ რელიგიური მრწამსის სიძლიერისა და სიმტკიცის ნიშანია.

.

თანამედროვე ქართულ ჰერალდიკაში ვახუშტისეული გურიის დროშის ნიშნები ასახულია ქობულეთისა და ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტების დროშებსა და გერბებზე. ამ ორიდან ყველაზე მეტი მსგავსება გურიის 1735 წლის დროშასთან ქობულეთის მუნიციპალიტეტის დროშას და გერბს გააჩნია, რომლებზეც გამოსახულია შველი და ცხრაქიმიანი ვარსკვლავი. ხოლო ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტის გერბზე ასახულია შველის თავი და ცხრაქიმიანი ვარსკვლავი. რაც შეეხება ცხრაქმინიან ვარსკვლავს ამ ნიშნის განმარტებისა და გამოყენების შესახებ ინფორმაცია ჰერალდიკურ სახელმძღვანელოებში და კატალოგებში ვერ მოვიძიე და აქედან გამომდინარე იგი კლასიკურ ჰერალდიკურ ნიშანს სავარაუდოდ არ წარმოადგენს.

.

სამწუხაროდ არც ჩვენი კანონმდებლობა არ ითხოვს ჰერალდიკური ნიშნების განმარტებას, რაც ამ მხრივ არცთუ ისე მცირე ნაკლი გახლავთ, რადგანაც ასეთი ტიპის ჰერალდიკური სიმბოლიკის მუნიციპალიტეტების მხრიდან გამოყენებისას საზოგადოების უფრო მეტი ინფორმირებაა საჭირო.

.

– Битвы за Кавказ [История войн на турецко-кавказском фронте. 1828–1921]. Аллен Уильям Муратов Павел Павлович

– ვახუშტი ბატონიშვილის 1735 წლის ატლასზე გამოსახული გურიის დროშა

– ალბრეხტ დიურერის ნახატი – „წმინდა იუსტასი“

– საფარის მონასტრის ფრესა