ქვემო გურიის მოსახლეობის ბედი

არსებობს უამრავი ზეპირი გადმოცემა გურიაში განსაკუთრებით ოზურგეთის მუნიციპალიტეტში დასახლებულ გვარებთან დაკავშირებით და რომელთა დიდი ნაწილი თავიანთ წამომავლობას ქობულეთსა და კახაბერს უკავშირებს.

.

“დიმიტრი ბაქრაძე უთითებს, რომ XVIII ს-ის 70-იან წლებში თურქების მიერ ქვემო გურიის დაპყრობის შემდეგ აყრილი მოსახლეობა გურიელმა გურიანთაში დაასახლა” (ქველი ჩხატარიშვილი).

.

მთხრობელი ეპიფანე მჟავანაზე (სოფელი შრომა – ვაკე 1962 წელი) – “სამი ძმაია მოსული ამ სოფელჩი (მჟავანაძეები). მაგინი მოსულა ქობულეთის რაიონიდან, ხუცუბნიდან. ერთიმიორეში დ̠უუწყიან ლაპარიკი: იქიდან წამუედით, მარა საზღვართან მაინც ახლო ვართო. ერთი გაჯინებულა: მე ამას იქით წამსვლელი აღარ ვარო. გაყოფილარიან მაშვინ და ერთი ძმაი წასულა ასკანაში, მიორე – საჩინოში. მესამე აქანაი დარჩენილა, ამ არდგილზე.”

.

ჟურნალისტი ა. ფრენკელი წერს, რომ ქობულეთსა და მის მიმდებარე სოფლებში მოსახლეობა ფაქტიურად აღარ იყო დარჩენილი (А. Френкель – Очерки Чурук-су и Батума 1879 г.)

.

ე. ნაკაშიძეს (ემილ ეფენდი) 1909 წელს დაუთვალიერებია ორდუს მიმდებრე სოფლები, სადაც მისი თმით 1878 წელს ქობულეთიდან გადასახლებული ქართველი მაჰმადიანები ცხოვრობდნე, იგი უთითებს მათ გვარებს, რომლებიც ქობულეთიდან თურქეთში გადასულან – “ქარცივაძე, წულუკიძე, გოხაძე, ანანიძე, ბეჟუაშვილი, მგელაძე, ბაჯელიძე, კილაძე, ტაკიძე, ჯაფარიძე, მურვანიძე, ხაბაზი, ქათამაძე, ხინიკაძე, ცეცხლაძე, სადრაძე, ნაკაიძე, მოწყობილი, ინაიშვილი, შავიშვილი“ (ნ. ფუტკარაძე).

.

ფოტოზე ქობულეთელების დახვედრა გურიის მილიციას თურქების განდევნის შემდეგ – ცეკვავენ ქობულეთელები, მათ წინ დგანან გურიის მილიციის მეომრები – 1878 წელი