მძაღის საწებელი ადრეულ პერიოდში გურიაში საკმაოდ გავრცლებული ყოფილა, მისი მომზადებას სამი თვე სჭირდებოდა და მას უვარგისი ნიგვზიდან აკეთებდნენ. მძაღის საწებლში დებდნენ ღორის ხორცს, კურდღელს და ქათამს, ასევე ასხამდნენ მოხარშულ კვერცხს, აზავებდნენ ფხალეულს და ა.შ. ამასთანავე გურიაში გავრცელებული იყო “კუხის” ანუ მკვახე ყურძნის წვენის და ბროწეულის საწებელი, რომლებსაც ძირითადად ფრინველის კერძების მოსამზადებლად იყენებდნენ.
.
მძაღის დამზადების წესი გვხვდება 1936 წელს შეგროვებულ შინამრეწველობის მასალებში, რომელიც შეკრებილია ივანე ჯავახიშვილის ხელმძღვანელობით. რეცეპტი ჩაწერილია ქალაქ ოზურგეთში მცხოვრებ 75 წლის ნატალია ალექსანდრეს ასულ თოხაძისაგან.
.
„მძაღეს ცოტა ნაჭერს აურევენ, გასძრავენ, ძმარში, ცოტა კამას, დანაყილს ნიორს, მიურთავენ მარილით და მზად იქნება. თვით ძაღე კეთდება ცუტურა დამპალ ნიგვზისგან. ასეთი ნოგოზი უნდა დაარჩიო და ჩაყარო თიხის ჭურჭელში და დაახურო თავზე და დასტოვო მშრალს ადგილზე სამის თვის განმავლობაში.
.
შემდეგ უნდა დაინაყოს; დანაყის დრო მოიფშვნება, წყალი უნდა ასხათ ნელ-ნელა. დანაყილი ჩაყარეთ ბანკაში ან თიხის ჭურჭელში, დადგით თბილ ალაგას, სჯობია თუ ცეცხლის პირს დადგამთ. საჭიროა ხშირად შეზელა ჩოგნით; წვენს დაიყენებს, გაშავდება და დადუღდება მისით და მზად არის. ინახება რამოდენიმე წელს. ძაღეთ შეამზადებენ მჟავე კეჟერას ფხალს, ღორის ჭიპის ქონს და კურდღლის ხორცს. აგრეთვე, ლობიოს, ძიგურას [ეკალას] ფხალს].“
.
მხატვარი – ანტონ გოგიაშვილი “გურული ქალები” 1904 წელი
მოამზადა კახა ჩავლეშვილმა