ჰასან-ბეგი თავდგირიძე

ზიხარ გონებრივ გაზრდილი, ადვილათ არ იხსენები

თვალ-წაბზედ ია ჩამოგდევს, ლოყაზე ვარდის ფერები

ღვთის მადლმა გულით მიყვარხარ, პირში არ მოგეფერები!“

.

1841 წლის აჯანყებისას თავდგირიძე გურულებს ეხმარებოდა, აჯანყების დამარცხების შემდეგ კი მასზე გურიაში ამბობდნენ, რომ აჯანყებულებს უღალატა, ამის ზოგს სჯეროდა ზოგს არა. ჰასანბეგი გურულებმა მტრად საბოლაოდ რუსთ თურქეთის ე.წ. ყირიმის ომის დროს შერაცხეს.

.

1853 წლის 11 ოქტომბერს რუსეთ თურქეთის ომი დაიწყო, 15 ოქტომბრის ღამეს კი 5000 ოსმალთა ჯარი თავს დაესხა შეკვეთილის წმინდა ნიკოლოზის ფორტს, თავდამსხმელთა დიდი ნაწილი ქობულეთელი ბაშიბუზუკები იყვნენ ჰასან და ალი ბეგ თავდგირიძეებისა და დედე აღას მეთაურობით. ოსმალთა ჯარის გადასხმა ზღვიდან ნავებით პირდაპირ ფორტის წინ მომხდარა, შემდეგ ნავები გაიყვანეს და თავდამსხმელებს უკან დასახევიც აღარ ჰქონდათ. წმინდა ნიკოლოზის ფორტს 500 კაციანი გარნიზონი იცავდა, რომელთაგან 350 გურულები იყვნენ გიორგი გურიელის მეთაურობით. ბრძოლა მთელი ღამე გაგრძელდა. თურქებმა ფორტი აიღეს, ბრძოლაში დაიღუპა გიორგი გურიელი და გარნიზონის დიდი ნაწილი. ამ ამბავმა ჰასან ბეგ თავდგირიძე, გურიის ყველაზე უფრო დიდ მტრად გახადა, შემდეგში კი 1854 წლის 27 მაისს ნიგოითის ბრძოლაში თავის დაკარგვადაც დაუჯდა.

.

– ეგნატე ნინოშვილი – „ჯანყი გურიაში“, თხზულებათა სრული კრებული (1954)

– გაზეთი დროება 1880 წელი 16 დეკემბერი, #265

– გაზეთი დროება 1879 წელი 8 თებერვალი #30

– ჰასან-ბეგი თავდგირიძე; მსახიობი კოტე ანდრონიკაშვილი, კადრი ფილმიდან „ჯანყი გურიაში“ 1928 წელი