ვერანაირი ეკონომიური სარგებელი ვერ გადაფარავს ადამიანების ჯანმრთელობის გაუარესებას. არავინაა მრეწველობის განვითარების წინააღმდეგი, მაგრამ ეს ადგილობრივი მოსახლეობისთვის საფრთხის შემცველი არ უნდა იყოს. ასიოდე მეტრში წყალსადენია, რომელმაც ანასეულის მოსახლეობა სასმელი წყლით უნდა მოამარაგოს და მდინარე, რომელიც ზღვაში ჩაედინება, სადაც ბავშვები ბანაობენ. რატომ გვართმევენ კონსტიტუციით მონიჭებულ უფლებას ვიცხოვროთ ეკოლოგიურად სუფთა გარემოში?-ასეთია იმ ადგილობრივების მოსაზრებები და დამოკიდებულებები ოზურგეთში, ექადიის უბანში შ.პ.ს “არერსა მეტალის” მიერ მეტალურგიული ქარხნის მშენებლობის პროექტთან დაკავშირებით, რაც ბოლო თვეების განმავლონაში არა ერთი აქციის მგამართვის მთავარი მიზეზი გახდა. რამდენად საფუძვლიანია შიშები, ან მყარი არგუმენტები მოსალოდნელ საფრთხეებზე გადაცემა “მთავარ თემაში” იმ ადამიანებმა ისაუბრეს, ვინც მსგავსი ტიპის საწარმოს მშენებლობას კატეგორიულად ეწინააღმდეგებიან. თავის მხრივ, სტუდიაში დასმულ კითხვებზე პასუხები მოწვეულმა სტუმრებმა “არერსა მეტალის” აღმასრულებელი დირექტორის, შავლეგ მიგლიაურისა და პროექტის ხელმძღვანელ რევაზ რჩეულიშვილისგან მიიღეს, რომელიც სტუდიას სატელეფონო ზარით ჩაერთო.
ნუგზარ ასათიანი, გაზეთ “ალიონის” რედაქტორი: “ამ თემაზე უკვე რამდენიმე წერილი გამოვაქვეყნეთ, იმ სტანდარტებზე რომელიც დაკავშირებულია იმასთან, თუ რა მანძილით შეიძლება იყოს მოშორებული ასეთი ტიპის საწარმოსგან ჭაბურღილები, თუ რა საფრთხე შეიძლება მოახდინოს ამან ყველაფერმა ადამიანების ჯანმრთელობაზე, უსაფრთხოებაზე. ამ კითხევბზე ჩვენ გვაქვს მეცნიერების, სპეციალისტების პასუხები, მაგალითად, ასეთია ვოვა ცანავა, ცნობილი მეცნიერი. კონკრეტულად საუბარი არის იმ გამოფრქვევებთან და მავნე ელემენტებთან დაკავშირებით, რასაც მსგავსი ტიპის საწარმოები იწვევს. საუბარია იმაზე, რომ ოზურგეთში ძალიან მაღალია ონკოლოგიურად დაავადებული ადამიანების რიცხვი, რაც გამოიწვია ჩერნობილის აფეთქების შმდგომმა პერიოდმა, სწორედ ამაზე აქვთ საუბარი, რომ ამ რადიაციულ ელემენტებთან შევა ეს ყველაფერი რეაქციაში და სამ-ოთხ წელიწადში გაცილებით მძიმე სიტუაცია შეიქმნება ოზურგეთში. მე პირადად მიჩნდება ასეთი განცდა, რომ ჩვენ ვართ მეორადი ქვეყანა, სადაც მოხდება ამ მასალების გადამუშავება და სუფთა მასალები გავა უკვე განვიტარებულ ქვეყნებში. თუ ჩვენ გვინდა ევროკავშირისკენ, ნატოსკენ წასვლა, ასე შორს ვერ წავალთ”.
ირმა გორდელაძე, საზოგადოებრივი მოძრაობა “ეკოს” დამფუძნებელი: “იქეთკენ მიდისპროცესები, რომ ყველა პროექტი განიხილება ისე, რომ მხოლოდ მოგებაზე იყოს ორიენტირებული და საერთოდ არის საუბარი არც მოქალაქეტა ინტერესებზე და არც გარემოს დაცვაზე. კონკრეტულად ამ პროექტს რაც შეეხება, მინდა გითხრათ, რომ ეს გარემოზე ზემოქმედების დასკვნა დაიწუნა სამინისტრო და ეს მას შემდეგ, რაც ჩვენ ავტეხეთ მთელი ამბები. რაც შეეხება საფრთხეს-ისედაც ტყვიით გაჯერებულ ოზურგეთის ჰაერში, ისედაც ტყვიით მოწამლულ მდინარეებში, რადიაციით მოწამლულ ჰაერში, დამატებული ქიმიური საწარმო შუა ოზურგეთში. ეს საწარმო ამუშავდეს კი ბატონო, მაგრამ არა წყალსაცავებთა, მოსახლეობასთან, მდიინარესთან. რა გამოდის? რომელიღაცა კომპანია, რომლის საქმიანობას არანაირად არ შეამოწმებს გარემოს დაცვის სამინისტრო, იმუშავებს მოგევაზე და ჩვენ უნდა შეგვექმნას საფრთხე?”
პროექტის ავტორი და ხელმძღვანელი, რევაზ რჩეულიშვილი: “აქ გამოითქვა ბევრი ვარაუდი, ხსენდა ტყვიაც. მოდით ხალხო ერთმანეთს ნუ დავაბნევთ, ეს არის ალუმინის წარმოება. ალუმინის ჯართის გადანობა სხმულების მიღების სახით. არავითარი ქიმიური პროცესები აქ არ მიმდინარეობს. არსებობს შესაბამისი ანგარიში და დეტალური აღწერილობა თითოეული ოპერაციის, რაც უნდა გატარდეს ამ საწარმოში. ყველაფერზე არის იქ გათვლა გაკეთებული, თუ რამდენად დაცულად ხდება ყველა დეტალის წარმოება”.
შავლეგ მიგრიაული “არერსა მეტალის” აღმასრულებელი დირექტორი: “აქ საუბარი არის ალუმინის ჯართზე, რომელიც უკვე 20-30 წელია საქართველოდან გაედინება იაპონიაში, ნიდერლანდებში, ბელგიაში, გერმანიაში, პრიბალტიკის ქვეყნებში. რატომ უნდა სარგებლობდნენ სხვა ქვეყნები ქართული ნედლეულით, როცა შეიძლება ეს ყველაფერი ადგილზე დამუსავდეს და შესაბამისად ისარგებლოს ქართულმა ეკონომიკამ. ეს იქნება თანამედროვე ტექნიკით აღჭურვილი საწარმო…მე ვიცი, რომ ამ თემაზე ხალხი არის არა ინფორმირებული. მე მინდა ხალხი დავარწმუნო იმაში, რომ ეს ყველაფერი არის უსაფრთხო. ამას მე ზეპირად არ ვლაპარაკობ. მეც ხომ აქ უნდა ვიცხოვრო ოჯახთან ერტად? მეც ეს წყალი უნდა დავლიო, ეს ჰაერი უნდა ვისუნთქო. ჩვენ შევქმნით სამუშაო ჯგუფს, რომელშიც ჩართულები იქნებიან როგორც ჩვენი წარმომადგენლები, ასევე ნებისმიერი დაინტერესებული პირი.
მადლობას ვიტყვით, თუ მოხდება საზოგადოების ჩართულობა, მარტო იმაში კი არა ეს გეზეშე გადავშალოთ და წავიკითხოთ, არამედ მონაწილეობა მივიღოთ მის წარმოებაში. რატომღაც ვერ მოხერხდა ჩვენს შორის კომუნიკაცია. დღესაც შემთხვევით ჩამოვედი და თურმე აქცია მიმდინარეობს, ცოტა გავბრაზდი იცით ამაზე? რატომ არ ხდება ხოლმე ჩვენი ინფორმირება ასეთ საკითხებზე, აი, ეს არ მესმის”.
ნუგზარ ასათიანი: როდესაც ივლისში გავმართეთ აქცია, მაშინ ბატონი შავლეგი აქ არ იყო, ვთხოვეთ აღმასრულებელ დირექტორს, რომ გამოსულიყო და შეგვხვედროდა, მაგრამ არ ისურვა. სანამ დაძაბულობა არ შეიქმნა, მანა არავინ ჩვენთან არ გამოსულა კომუნიკაციაზე. საზოგადოების ნდობის თემას რაც ეხება-ბატონ შავლეგოსთან შეიძლება არავის არ ჰქონდეს პრეტენზია, მაგრამ, ეს ‘არერსა მეტალი” ხომ იმ შ.პ.ს-ს წარმოადგენს, რომლევიც გასული ხუთი წლის განმავლობაში აქ წამლავდა ოზურგეთს? მანამ არ გაჩერდა ეს კუსტარული წარმოება, სანამ უკვე მთელი ოზურგეთი არ ჩაერია ამ საქმეში. ამის შიშია ახლაც, იქნებ ისევ განმეორდეს…”
შავლეგ მიგრიაული “არერსა მეტალი”: “მესმის, რაზეც ბატონი ნუგზარი საუბრობს. მაგრამ, არანაირი კუსტარული წარმოება აქ არ იქნება და ეს არც შეიძლება რომ მოხდეს. ტყვიის წარმოებას რაც შეეხება, ეს არის ის საკითხი, რაზეც საზოგადოება სწორად საუბრობს, რომ ის არის საფრთხის შემცველი, მაგრამ მე ვერ ვაგებ წარსულზე პასუხს. ჩემი ხელმძღვანელობით დღესდღეობით მიმდინარეობს რესტავრაცია შენობების, რომელიც არის კატასტროფულ მდგომარეობაში.
გეუბნებით, სრული პასუხისმგებლობით, რომ ყველაფერი გვაქვს უმაღლეს დონეზე გათვლილი. ისეთი მოთხოვნებიც კი დაცულია, რისი მოთხოვნა წამოვა 2022 წელს. ესეც კი წინასწარ გვაქვს გათვლილი”.
ირმა გორდელაძე, მოძრაობა “ეკო”: “გეზეშეს” რაც შეეხება, გეუბნებით, რომ არ ყოფილიყო ასეთი ხმაური, არ აგვეტეხა ეს აქციები, ხმაური, სამინისტრო დაამტკიცებდა ამ დასკვნას და ჩვეულებრივად გაგრძელდებოდა სამუშაოები. ნუ უშვებთ ბატონო ჯართს სხვა ქვეყნებში, მაგრამ ნუ გამომიდნობთ ამას ოზურგეთში, ნუ გამომიდნობთ, ექადიაზე, ანასეულის წყალსაცავთან და მოსახლეობაში. წადით უდაბნოში. რამე კარგი ამუშავდეს იქ, რაც სოფლის მეიურნეობას წაადგება და მოსახლეობას წაადგება”.
შავლეგ მიგრიაული “არერსა მეტალი”: “რამე კარგი ააშენონ”…ალბათ ეს არის ჩვენი მინუსი, რომ აქამდე არ გვქონდა შეხვედრა ამ ადამიანებთან. თებერვლის თვეში ჩვენ ხელშეკრულებას ვაფორმებთ ამერიკის ერთ-ერთ კომპანიასთან. ჯერ არ დავაკონკრეტებ იმ ბიზნესის მიმართულებას, თუმცა ეს იქნება ძალიან კარგი პროექტი, რომელიც დაკავშირებულია შინაურ ცხოველებთან. ეს განხორციელდება, ყველა დაინტერესებული ადამიანის ჩართულობით. რამდენიმე პროექტი უნდა განხორციელდეს და თუ მე იქ სარემონტო სამუშაოს ვატარებ, ეს რატომ უნდა იყოს პროტესტისსაფუძველი? იქ შენობა და ტერიტორია არის უზარმაზარი და ეს მთელი ტერიტორია უნდა დაიტვირთოს 4-5 საწარმოთი. ამის შესახებ აუციილებლად შეიტყობს ოზურგეთის საზოგადოება. მთელი საქართველო იშლება, ჩვენ ვაკეთებთ და ეს არის მიუღებელი”.
ოთარ რევიშვილი, სამოქალაქო აქტივისტი: “აქ არის მთელი ისტორია, მთელი პროცესები რაც მაქ წლების განმავლობაში მიმდინარეობდა. შიშებიც სწორედ და უნდობლობაც მოდის აქედან. კომპანია, რომელიც ახორციელებს ინვესტიციას, შემდეგ ქირაობს ექსპერტებს, რომ დაიდოს უნაკლო დასკვნა, მაგრამ, ეს ხომ დაიწუნა სამინისტრომ და რამდენიმე პუნქტი ჩამოაყალიბა, რაც არის შესაცვლელი. ჩემი სასმელი წყლის სათავე იწყება იმ ტერიტორიიდან, სადაც რამდენიმე მეტრშია ეს საწარმო და მე პრაგმატული შიში მიჩნდება, რომ არ მოიწამლოს ის წყალი და მერე ამან არ დაგვაზარალოს ჩვენ, მოსახლეობა.
მე მინდა, რომ ძალიან კომპეტენტური ექსპერტების დასკვნა არსებობდეს, რომ ეს ყველაფერი არის უსაფრთხო. მე არ ვეწინააღმდეგები ინვესტიციებს და არ შეიძლება ამ ეკონომიკის პირობებში ამის წინააღმდეგობა, მაგრამ მე არ მინდა მქონდეს ეჭვები და საფრთხის განცდა. გაიტანეთ ბატონო ეს ერთი პროექტი ქალაქიდან მოშორებით და სხვა განახორციელეთ აქ. ბევრი კითხვა აღელვებს საზოგადოებას.
თუ ასეთი მრავალი მიმართულება გაქვთ, ძალიან კარგი, მივესალმებით, მაგრამ კარგი მაგალითი ჩვენ არ გვაქვს, რომ როცა ასეთი საწარმო აშენდა, ყოფილიყო ძალიან გამართული და უსაფრთხო. ძალიან ბევრი ადგილია გურიაში დაუსახლებელი და ერთ-ერთი წაქცეული რეგიონია კიდე და იქნებ გადაიტანოთ ეს საწარმო სხვა ადგილზე და გააგრძელოთ ოპერირება”
შავლეგ მიგრიაული “არერსა მეტალი”: “რაც შეეხება სამინისტროს შენიშვნებს. იქ საუბარია ტექნიკურ საკითხებზე. აი, მაგალითად წიდა, ის უნდა დასაწყობდეს და შემდეგ უნდა იქნას უტილიზირებული. არასწორი ინფორმაციი, თითქოს სამინისტრომ დაიწუნა გარემოზე ზემოქმედების დასკვნა. იქ არის რამდენიმე შენიშვნა, რომელიც არის ძირითადა ტექნიკურ საკითხებს. ვისმენ ყველაფერს, რასაც მეუბნებით, ვითვალისწინებ შენიშვნებს, მაგრამ არ შეიძლება ადამიანები შეიყვანოთ შეცდომაში, თითქოს აქ ვაპირებთ რაღაც საშინელების გაკეთებას. უნდა შედგეს ჯგუფი, დაინტერესებული ადამიანების, კომპეტენტური პირების მიერ და მოხდეს მაქსიმალური კონტროლი იმაზე, რაც უნდა გაკეთდეს”.
პროექტის ავტორი და ხელმძღვანელი, რევაზ რჩულიშვილი: “აქ ქალბატონი ამბობს, დაიწუნა სამინისტრომ “გეზეშეო”. ეს ასე არ არის. ეს არის სამუშაო პროცესი, რომელიც გეზეშეს ეტაპზე ხორციელდება და სამინისტრო შემოვიდა წინადადებებით და რეკომენდაციებით. რასაც ჩვენ გვავალდებულებს კანონი, ეს იქნება სრულად დამუშავებული და გათვალისწინებული. კი ბატონო თქვენგანაც მივიღებთ რეკომენდაციებს, მითითებებს და პირობას გაძლებთ, რომ ეს ყველაფერი იქნება გათვალისწინებული. იგივე ჩართულობასთან დაკავშირებით მზად ვართ უშუალოდ ვიყოთ ჩართულები ამ ყველაფერში”.
კახა ჩავლეშვილი, იურისტი: “იცით რა ხდება? იქ მცხოვრებ ადამიანებს, საერთოდ არ აინ ტერესებს სკოპინგი, გეზეშე, განხილვები. ისინი უბრალოდ წინააღმდეგები არიან მსგავსი ტიპის საწარმოს გახსნის. წარმოიდგინეთ ამ ტოტალური უმუშევრობის პირობებშიც კი, ხალხს არ უნდა სამუშაო ადგილი, რომელიც მსგავსი საწარმოდან შეიძლება მიიღონ. ალბათ არის რაღაც რისკის და შიშის საფუძველი. შიში მოდის რეალურად დაუცველობის შიშიდან გამომდინარე. ისედაც საფრთხის შემცველ გარემ,ოში ვცხოვრობთ და კიდევ გაურკვეველი რაღაც საფრთხე ემატება ამ ყველაფერს. მოსახლეობას აქვს არასტაბილურობის განცდა. დღეს შეიძლება ყველაფერი კარგი დაიდგას, ფილტრებიც, ტექნიკაც, მაგრამ მერე ამას არავინ არ გააკონტროლებს და ეს არის კიდევ ერთი შიშის საფუძველი. ეს საკითხი საჭიროებს სპეციალურ ცოდნას. ამით რომ საკრებულომ გაარკვიოს მისი მოსახლეობა, ეს მისი ვალდებულებაა და იქ, სადაც დგას ხალხი, უნდა იყოს მისი მაჟორიტარიც, რომელიც ჩართული უნდა იყოს ყველა პროცესში. ხალხის მოთხოვნაზე ვალდებულია მუნიციპალიტეტი გარკვეული ნაბიჯები გადადგას. საჭიროა კომპეტენტური ადამიანების დასკვნები ამ ყველაფერზე. რაც ზოგადად ამ ქვეყანაში ხდება, ეს ქაოსი და უკონტროლობა ხელს უშლის ბიზნესსაც ხო? ხალხს არა აქვს სიმშვიდის განცდა და ამიტომაც გამოდის ის ქუჩაში და იწყებს მერე გაპროტესტებას”.
შავლეგ მიგრიაული “არერსა მეტალი”: “ნათელი მინდა მოვფინო ერთ საკითხს. კონტროლი ხსენდა აქ ხომ? ეს მუდმივად მიმდინარეობს გარემოს დაცვის სამინისტროდან. ჩვენ ნუ ვილაპარაკებთ იმაზე, რაც იყო წარსულში. მიმდინარეობს მონიტორინგი. მუდმივი მონიტორინგი”.
ირმა გორდელაძე: “საერთოდ არ ვენდობი გარემოს დაცვის სამინისტროს, ვიცით როგორ აკონტროლებენ ესენი გინდა კარიერებს, გინდაც საწარმოების მ,უშაობას, არაფერს ისინი არ აკონტროლობენ”.
ოთარ რევიშვილი: “აქ არის ფაქტორები, რაზეც ჩვენ ვსაუბრობთ და რომელი ფაქტორებიც შექმნა ამეწილე კომპანიამ”.